Η φυσική και πολιτιστική ομορφιά της Χίου είναι παροιμιώδης και την αναδεικνύει σε τόπο αληθινά αρχοντικό. Όλη η Ελλάδα είναι όμορφος τόπος, αλλά την αρχοντιά της Χίου λίγα μέρη στην Ελλάδα την έχουν, και σίγουρα η Χίος μπορεί να θεωρηθεί η αρχόντισσα του Βορείου Αγαίου.

Στον Νότο του νησιού, η περιοχή των Μαστιχοχωριών είναι ένα ζωντανό μουσείο του λαϊκού μεσαιωνικού πολιτισμού του. Στα μεσαιωνικά αυτά χωριά ο επισκέπτης έρχεται σε άμεση επαφή με μιαν οικιστική ομορφιά με διάρκεια αιώνων και είναι αδύνατο να μην μαγευτεί από την ταπεινή της ευγένεια. Τα Μεστά είναι ένας τόπος μοναδικής αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Ένα ζωντανό μεσαιωνικό χωριό, με αυθεντική οχυρωματική αρχιτεκτονική. Ανάλογο είναι και το διπλανό χωριό των Ολύμπων. Ενώ το άλλο μεγάλο χωριό της περιοχής, το Πυργί, είναι φημισμένο για την ιδιαίτερη μεσαιωνική διακόσμηση των σπιτιών του με τα εγχάρακτα κονιάματα, σε ασπρόμαυρα γεωμετρικά σχέδια, σε όλην τους την επιφάνεια. Άλλα ζωντανά μεσαιωνικά χωριά της περιοχής είναι η Καλαμωτή, τα Αρμόλια και η Βέσσα.

16χλμ δυτικά της Χίου βρίσκεται ο Ανάβατος, ο “Μυστράς”του Αιγαίου, το εντυπωσιακό μεσαιωνικό μεγαλοχώρι της Χίου, που στέκει εγκαταλελειμμένο στην κορυφή του απόκρημνου λόφου. Ένα από τα πιο μαγευτικά τοπία του Αιγαίου.

Δίπλα στην πόλη της Χίου απλώνεται ο περίφημος Κάμπος. Ένας τόπος μαγευτικού κάλλους. Ενας τόπος αληθινής αρχοντιάς. Αν η Χίος έχει το προσωνύμιο “Μυροβόλος”, το οφείλει κυρίως στον Κάμπο. Οι ατέλειωτοι οπωρώνες με τα εσπεριδοειδή, και μάλιστα τα περίφημα χιώτικα μανταρίνια, και οι αναρίθμητοι πλούσιοι κήποι, δημιουργούν ένα απίστευτο μωσαϊκό χρωμάτων και αρωμάτων. Ανάμεσα τους ξεπροβάλουν τα περίφημα αρχοντικά του Κάμπου, πολλά από τα οποία είναι εκατοντάδων χρόνων παλιά, με την χαρακτηριστική κόκκινη πέτρα και τα βοτσαλωτά δάπεδα. Ένας τόπος παραμυθένιος, μοναδικός στην Ελλάδα.

Στην ίδια την πόλη της Χίου, το μεσαιωνικό κάστρο της Χίου, είναι ένα ιδιαίτερα γραφικό μέρος, που ακόμα κατοικείται και διατηρεί κάτι από την παλιακή του αύρα.

Ανάλογα ρομαντικός τόπος είναι το παραδοσιακό χωριό της Βολισσού, 40χλμ ΒΔ της Χίου, στην δυτική ακτή, με την αμφιθεατρική του θέση και το μεσαιωνικό του κάστρο, το δεύτερο σημαντικώτερο, από τα πολλά, του νησιού.

Στον Βροντάδο, τον περίφημο για το “εκρηκτικό” του Πάσχα, βρίσκεται η Δασκαλόπετρα ή, αλλιώς, Πέτρα του Ομήρου, ή και “Σχολή του Ομήρου”. Είναι δύσκολο να βεβαιωθούν όλα αυτά τα προσωνύμια, αλλά από τα αρχαία χρόνια αυτό το σημείο συνδέθηκε με την χιακή παράδοση του μεγάλου ποιητή και ποτέ δεν έπαψε να προσελκύει περιηγητές και επισκέπτες, που θέλουν να τιμήσουν την μνήμη του.

Ομως, το μεγάλο μνημείο και ιστορικό, αρχιτεκτονικό και καλλιτεχνικό αξιοθέατο της Χίου είναι η Νέα Μονή (11ος αι.) Το αυτοκρατορικό μοναστήρι με τα παγκοσμίου αξίας ψηφιδωτά. Ένα από τα κορυφαία σωζόμενα ζωγραφικά σύνολα της μεσαιωνικής Ευρώπης. Αλλά κι ένας τόπος μαρτυρικός, συνδεδεμένος με την μεγάλη Σφαγή της Χίου στα 1822. Ένα ακόμη ιστορικό μοναστήρι, σημαδεμένο από την μεγάλη εκείνη Σφαγή, είναι η όμορφη Μονή Αγίου Μηνά, 8χλμ νότια της Χίου, όπου τα μάρμαρα του ναού είναι ακόμη ποτισμένα με το αίμα των χιλιάδων Χιωτών μαρτύρων.